Вучні спыталіся ў Яго, кажучы: “Раббі, хто зграшыў, ён ці бацькі ягоныя, што ён нарадзіўся сляпым?” (Ян 9, 2). Бо калі б гэта быў грэх, то так і трэба. Няшчасце гэтага сляпога, роспач яго бацькоў аказваюцца тады на сваім месцы. З’яўляюцца доказам боскай справядлівасці. А калі граху не было? Я асабіста ведаю людзей, якія не ўспрымаюць хрысціянства з-за таго, што ў свеце існуе цярпенне нявінных. Як Бог можа быць такім жорсткім? За што карае – менавіта так кажуць, карае – тых, што нічога благога не зрабілі? Бо мы падсвядома лічым пакутлівы досвед пакараннем, выразам Божага незадавальнення. Такі погляд паходзіць наўпрост з атаясамлівання рэлігійнасці з маральнасцю, з надавання большай вагі нормам, чым асабістаму досведу веры. А паколькі існуе сістэма нормаў – старазапаветны Закон або хрысціянская этыка Дэкалога – то павінна існаваць і сістэма пакаранняў і ўзнагарод. І вось, хоць бы невядома як мы сцвярджалі, што Бог ёсць любоўю, у закутку падсвядомасці захоўваем вобраз Бога, які, карыстаючыся словамі Ёва, сочыць за мной, калі я зграшыў (пар. Ёв 10, 14).

Адказ Езуса: нарадзіўся сляпым, каб выявіліся праз яго справы Божыя. Два светы, дзве перспектывы, якія немагчыма пагадзіць між сабой. Адна, у якой калецтва, цярпенне з’яўляецца чымсьці найгоршым, найстрашнейшым, што можа спаткаць чалавека і што можна апраўдаць толькі карай за нягоднае жыццё. І другая, у якой яно з’яўляецца знакам выбранасці: менавіта дзякуючы яму чалавек убачыць Божыя справы. Да гэтай мэты ідзе ягонае жыццё ад нараджэння, як да свайго найвышэйшага пункту. Хіба гэтага дастакова? Ці дасягненне такой мэты кампенсуе боль і прыніжэнне, якія спазнаў чалавек за гады калецтва? Ці ён сам, калі б толькі дазволілі яму прымаць рашэнне і калі б ведаў, да чаго ўсё ідзе, выбраў бы для сябе такі лёс? Калі жанчына народзіць дзіця, ужо не памятае з радасці пра боль, бо чалавек нарадзіўся на свет (Ян 16, 21).

Цярпенне і фізічны боль спадарожнічаюць чалавеку з незапомных часоў, і заўсёды ён імпульсіўна бароніцца, шукаючы сродкаў, каб пазбавіцца ад гэтага. Цярпенне само па сабе цяжка вынесці, але ў дадатак яно пазбаўляе сіл, каб зносіць цяжар існавання, у выніку чаго чалавеку здаецца, што лёс выслізгвае з ягоных рук, мэта жыцця і сэнс губляюцца незваротна. На гэтым фоне выразнымі застаюцца постаці тых, у чыім жыцці няспыннае цярпенне заставалася доўгі час, але прывяло да перакрочвання межаў саміх сябе. Кажучы сляпы, паралізаваны, хворы на рак, я адначасова кажу аб жыцці, арганізаваным вакол гэтай хваробы ці абмежаванасці, падпарадкаваным хваробе, акрэсленым ёю. Кажучы св. Тэрэза, Марта Робін, Ян Павел ІІ, кажу аб жыцці, адрытым перадусім на боскае вымярэнне рэчаў, хоць цярпення ў ім таксама было вельмі і вельмі шмат.

Такім чынам, убачыць справы Божыя, як кажа Езус, азначае паглядзець на рэчы гэтага свету – знаёмыя, звычайныя – з іншай, духоўнай перспектывы, з якой бачнымі становіцца іх новае, увогуле непрадчуванае аблічча, і ў якой нечакана для нас адкрываецца іх трансцэндэнтны сэнс. З гэтага пункту гледжання гаворка аб “якасці жыцця” цалкам бессэнсоўная, бо не якасць (або ўзровень дасягнутага задавальнення), але сэнс, які выводзіць сітуацыю па-за яе межы, сведчыць аб вартаснасці жыцця.

Марыя Шамот